"W małych rzeczach wielki sens" - kilka słów o nadnerczach

W ostatnim czasie dużo się mówi na temat stresu, zmęczonych czy wyczerpanych nadnerczach.

Więc czym są nadnercza i jakie pełnią funkcje?

Są to 2 gruczoły wydzielania dokrewnego, produkujące hormony, znajdujące się tuż nad nerkami. Ważą ok. 15 g. Prawe kształtem przypomina piramidę, lewe półksiężyc. Każde z nich składa się z dwóch części - rdzenia i otaczającej go kory. Kora stanowi ok. 80-90% ich całej masy.

"W małych rzeczach wielki sens" - dlaczego są takie ważne ? 

Nadnercza produkują wiele ważnych hormonów. Adrenalina i noradrenalina wydzielane są przez rdzeń, reszta hormonów (ok. 50) wydzielana jest przez korę nadnerczy. Są to m.in.:

• kortyzol
• DHEA (dehydroepiandosteron)
• pregnenolon
• estrogen
• testosteron

Jako, że produkują wiele ważnych hormonów, nadnercza są odpowiedzialne za wiele funkcji, by utrzymać organizm przy życiu i zdrowiu:

• produkcję energii
• równowagę elektrolitów i płynów
• magazynowanie tłuszczu

Nadnercza kontrolowane są przez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA axis). 

Ilość wydzielanych hormonów nadnerczy sterowana jest dzięki ujemnemu sprzężeniu zwrotnemu. 

W sytuacji stresowej bądź w frazie niskiego poziomu kortyzolu podwzgórze wydziela CRH (hormon uwalniający kortykotropinę), przysadka w odpowiedzi na sygnał z podwzgórza wydziela ACTH (hormon adrenokortykotropowy), gdy ACTH dociera do ścian komórkowych nadnerczy to w komórce zachodzi reakcja łańcuchowa. Prowadzi to do uwolnienia cholesterolu, który zostaje przekształcony w pregnenolon. Następnie kortyzol zostaje uwolniony do krwi i krąży w układzie krwionośnym, docierając do wszystkich części  ciała i z powrotem do podwzgórza gdzie jest "mierzona" jego ilość. 

Brzmi skomplikowanie, więc wyjaśnię czym jest kortyzol.

Kortyzol potocznie nazywany hormonem stresu, jest hormonem glikokokortykosteroidowym, produkowanym przez korę nadnerczy. Jest dla nas niezwykle ważny:

• kontroluje siłę układu odpornościowego. Jego nadmiar osłabia go, powodując zwiększoną podatność na infekcje i nowotwory. Zbyt niski poziom prowadzi do aktywnego układu odpornościowego i chorób autoimmunologicznych
• ma wpływ na wiele komórek: białe ciałka krwi, komórki NK (natural killer), monocyty i makrofagi
• działa przeciwzapalnie
• normalizuje cukier we krwi. Kortyzol zwiększa jego poziom. Działa w "tandemie" z insuliną, by dostarczyć wystarczające ilości glukozy do komórek w celu produkcji energii
• reguluje ciśnienie krwi 

Osoby z osłabionymi nadnerczami nie są w stanie tolerować stresu i mu ulegają. Gdy poziom stresu wzrasta wymagane są coraz większe  ilości kortyzolu. Gdy jego poziom nie może wzrosnąć w odpowiedzi na stres, jest niemożliwe, by optymalnie reagować na stresujące sytuacje.

Kortyzol i ACTH nie są wydzielane na jednakowym poziomie w ciągu dnia. Stosują się one do dobowego cyklu czuwania i snu oraz zegara biologicznego. Więcej informacji na ten temat w kolejnym poście :)